روحانی سمبل دوگانه سازش ـ مقاومت است/ بزرگترین واردکنندگان کالا تئوری اقتصادی دولت یازدهم را می‌نویسند/ بانک مسکن «مسکن مهرخوار» شده است/ در پروژه مسکن مهر هیچ مصالحی از خارج وارد نشد

گروه سیاسی - رجانیوز: مهندس "مقداد همتی" در دولت نهم و دهم مشاور وزیر مسکن بود. وی یکی از طراحان طرح مسکن مهر بوده و با ارائه این طرح به دولت نهم، شیرینی را به کام محرومین جامعه برگرداند. البته کار وی صرفاً با طراحی اولیه مسکن مهر به پایان نرسید و توانست با سمت مشاور وزیر راه و شهرسازی و نماینده تام الاختیار وزیر در طرح مسکن مهر خدمات شایسته‌ای به کشور ارائه کند. با مقداد همتی کاندیدای دوره دهم مجلس شورای اسلامی در باره مسکن مهر، مدیریت شهری، برجام و سازوکار ائتلاف اصولگریان به گفت‌وگو نشستیم. رجانیوز این گفت‌وگورا منتشر می‌کند:

ابتدا معرفی مختصری از خودتان داشته باشید و از نحوه ورودتان به عرصه‌های مدیریتی بفرمایید.

بسم الله الرحمن الرحیم. مقداد همتی هستم، متولد سال ۱۳۵۹ در شهر مقدس قم. در عرصه‌های حاکمیتی و اقتصادی از حوزه مسکن فعالیت می‌کردم. البته قبل از آن فعالیت‌های فرهنگی و سیاسی در دانشگاه داشتم و در دانشگاه علم و صنعت کارشناسی مهندسی عمران خواندم و کارشناسی ارشد  هم، همان مهندسی عمران گرایش برنامه‌ریزی حمل و نقل و مهندسی ترافیک بود. الان هم دانشجوی دکترای دانشگاه علم و صنعت مهندسی عمران گرایش برنامه‌ریزی حمل و نقل هستم. در دوران دانشجویی با تشکل‌های مختلف، از جمله بسیج دانشجویی، مجمع دانشجویان حزب‌الله، دفاتر فرهنگی دانشگاه‌ها فعالیت‌های خوبی داشتم. یادم می‌آید اولین نشریه صوتی کشور به نام نشریه «سکوت» را منتشر کردیم و در آن زمان که هنوز صحبت از بحث‌های اقتصادی و عدالت اجتماعی نبود با نشریه «خیزش» کاری از مجمع دانشجویان حزب‌الله این بحث را شروع کردیم. یک زمانی سردبیر و مدیر مسئول این نشریه و همین‌طور سردبیر نشریه صوتی «سکوت» بودم که مخصوصاً در بحث تحصن عده‌ای از نمایندگان صدا کرد و کار بسیار ویژه‌ای شد.

بعد از دوران دانشجویی با توجه به مشکلات اساسی که در حوزه اقتصاد کشور وجود داشت، وارد سیستم پژوهش‌های کاربردی در حوزه اقتصادی شدم. یکی از حوزه‌های اقتصادی که مشکلات بسیار زیادی داشت، بخش مسکن بود که از این حوزه وارد اقتصاد شدم.

دقیقاً از چه مقطعی و در چه بستری؟

در سال ۱۳۸۴ مرکز مطالعات تکنولوژی دانشگاه علم و صنعت را تأسیس کردیم.

یعنی بعد از ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد؟

نه مانده بود. زمان آقای خاتمی بود که ابتدای فعالیت آنجا بود. حوزه سیاست‌گذاری زمین و مسکن مرکز مطالعات در سال ۱۳۸۴ به‌طور رسمی شروع به فعالیت کرد. دوران طلایی بود. ما در آن زمان اصلاً کارشناس مسکن در کشور نداشتیم. عده‌ای از دوران قبل از انقلاب در دفتر برنامه‌ریزی اقتصاد کلان وزارت مسکن و شهرسازی کار می‌کردند که دیگر حرف‌های‌شان کهنه بود و راه علاجی برای حوزه مسکن نداشتند و سیاست‌های مختلف مثل سیاست اعطای زمین به مردم، سیاست‌های انبوه‌سازی و سیاست‌های تعاونی‌ها تجربه‌های کاملاً ناموفق و شکست‌خورده‌ای بودند. با توجه به نیاز یک میلیون و نیمی مسکن در کشور از سال ۱۳۸۴، شکاف بین عرضه و تقاضا داشت به طرز وحشتناکی افزایش می‌یافت و این تکلیف را احساس کردم که به حوزه مسکن وارد شوم و مرکز مطالعات تکنولوژی علم و صنعت تأسیس شد.

پژوهش‌های خوبی اعم از بررسی سیاست‌های مختلف کشور و مطالعات تطبیقی و بررسی سیاست‌های کشورهای مختلف در شرایط بحران آنها داشت. یکی از آسیب‌های ما در بررسی مطالعات تطبیقی با کشورهای دیگر این است که سیاست‌های‌مان را با وضعیت کنونی آنها مقایسه می‌کنیم، در حالی که باید سیاست‌های آنها را در دورانی که مثل ما بودند در دوره‌ای که شکاف سنگین عرضه و تقاضا داشتند، مثل بعد از جنگ جهانی دوم آلمان، ژاپن، چین، کره و... بررسی کرد که همین کار را انجام دادیم و نقاط عطف‌شان را در زمینه مسکن پیدا کردیم. در این گیر و دار آقای احمدی‌نژاد که هم‌دانشگاهی ما بود شهردار بود و بعد در انتخابات ریاست جمهوری رئیس‌جمهور شد. این هم خیلی کمک کرد که بتوانیم سیاست‌های‌مان را به‌طور کامل به دولت عرضه کنیم.

ایده اولیه مسکن مهر از این مرکز مطالعات بود؟

ایده اولیه و طراحی ابتدایی مسکن مهر با سیاست تأخیر فاز زمانی بین هزینه ساخت و هزینه زمین شروع شد و تا ساخت چهار میلیون واحد مسکونی شهری و روستایی ادامه یافت.

تحقق این ایده تا اجرا چقدر طول کشید؟

دو سال. در سال ۱۳۸۶ با توجه به یکی دو سیاست اشتباه وزارت مسکن و شهرسازی دولت نهم، افزایش شدید قیمت مسکن به وجود آمد، با اینکه ارتباط خوبی هم با دولت داشتیم، آقایان مجاب شدند از یک ایده جدید استفاده کنند. این ایده جدید هم به این شکل بود که قیمت تمام‌شده مسکن شامل دو مورد است: ۱) هزینه زمین و ۲) هزینه ساخت. گفتند بیاییم و این دو مورد را از هم جدا کنیم و هزینه زمین را برای مردم به حداقل ممکن برسانیم تا مردم بتوانند تمکن مالی داشته باشند که فقط در حد هزینه ساخت بدهند. هزینه ساخت هم دو قسمت شد. یکی وام بانکی و دیگری آورده مردم. یعنی هزینه تمام‌شده یک واحد مسکونی را کاملاً خرد کردیم که مردم با یک آورده ۵ میلیون تومانی در سال‌های ۱۳۸۷ و ۱۳۸۸ صاحب یک واحد ۷۵ تا ۸۰ متری می‌شدند که بعداً به خاطر تورم و شوک ارزی آورده مردم افزایش پیدا کرد و در کنار آن ما سیاست افزایش وام هم داشتیم. یعنی در ابتدای کار وام‌ها بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان بود، اما الان وام‌ها بعد از گذشت حدود نه سال بین ۲۵ تا ۳۰ میلیون تومان است.

مسکن مهر غیر از مسئله مسکنی بحث‌های فرهنگی را هم به دنبال دارد. شما که متخصص عمران بودید، بحث‌های فرهنگی را چگونه تدبیر کردید؟

در ابتدای کار، زاویه کاملاً اقتصادی بود. می‌گفتیم با انباشت تقاضا یعنی ۵/۱ میلیون کمبود واحد مسکونی روبه‌رو هستیم که سرپناه ندارند. با مردم که صحبت می‌کردید، حتی حاضر بودند در یک سوئیت ۲۰، ۳۰ متری هم که شده است بنشینند، اما در بحث‌های پیوست‌های فرهنگی موضوعات بیشتر مسجدمحوری بود.

اینها را به خود دولت محول کرده بودید؟

بله.

یعنی شما بخش اقتصادی قضیه را ارائه دادید؟

بله، مدل بحث اقتصادی آن در آمد. مدل‌اش وارد دولت شد و کمی تغییر کرد. یعنی آنچه که ما طراحی کردیم با آنچه که اجرا شد یک مقدار متفاوت بود. خیلی پیشرفته‌تر طراحی کرده بودیم، ولی وقتی در بوروکراسی شدید و ممانعت‌های بسیار جدی که در دولت وجود داشت آمد، کار به‌سختی پیش می‌رفت و از طرح اولیه یک‌مقدار زده می‌شد. البته این را هم بگویم برای اجرای طرح مسکن مهر از برهه‌ای وارد دولت هم شدم، یعنی از سال ۱۳۸۶ با رایزنی‌های زیادی که کردم، عضو شورای عالی مسکن شدم و تقریباً دبیری شورای عالی مسکن را برای مصوبات اجرایی، تأمین منابع مالی، تأمین زمین و زیرساخت‌های اولیه طی کردم. تقریباً می‌شود گفت مسکن مهر از ابتدای دولت دهم روی ریل ثابتی برای کار افتاد. تا قبل از دولت دهم، یعنی فاصله ۱۳۸۶ تا ۱۳۸۸ بیشتر حول محور تأمین زمین، منابع مالی و زیرساخت‌های اولیه از جمله آب، برق و گاز می‌گشت و تمام همّ و غمّ هیئت دولت هم این بود که این را به سرانجامی برساند و کار سریعاً شروع شود که به انباشت تقاضایی که وجود داشت پاسخ داده شود.

دقیقاً از چه زمانی مسئول بخش مسکن شدید؟

قبل از دولت دهم دبیر شورای عالی مسکن بودم که می‌شود گفت تقریباً تمام مصوبات هیئت دولت و کارگروه زمین و مسکن و مصوبات شورای عالی مسکن را نوشتم، یعنی نگارش مصوبات هیئت دولت با من بود. آماده‌اش می‌کردیم، به هیئت دولت می‌رفت و توسط معاون اول وقت، آقای داودی ابلاغ می‌شد. یعنی برای تنظیم صورت‌جلسات و مصوبات هیئت دولت، جلسات منظم هفتگی با حضور آقای احمدی‌نژاد در شورای عالی مسکن داشتیم. از سال ۱۳۸۸ که دیگر تمام کارهای نرم‌افزاری مسکن مهر درآمد، منابع و زمین‌های‌اش مشخص شد، وارد حوزه اجرا شدم و در آنجا به عنوان مشاور وزیر و نماینده تام‌الاختیار آقای مهندس نیکزاد در مسکن مهر، به‌ویژه کلان‌شهرها به وزارت راه و شهرسازی رفتم و کار اجرایی را در آنجا شروع کردم.

رشد صنایع مربوط به ساختمان‌سازی را چگونه دیدید؟ ممکن بود مسکن مهر دچار کمبودهایی می‌شد...

با محاسباتی که کرده بودیم و واقعاً در شورای عالی مسکن با حضور حدود هشت نه وزیری که درگیر این بحث می‌شدند، جمع‌بندی این بود که تمام مصالح ساختمانی در حوزه ساخت مسکن داریم. یعنی در آن موقع حدود ۶۴ میلیون تن تولید سیمان داشتیم. فولاد، صنایع کاشی و سرامیک‌مان خیلی خوب بود. به جرئت می‌توانم بگویم در طول ساخت مسکن مهر هیچ مصالحی از خارج وارد نشد. تکنولوژی ساخت وارد شد، یعنی صنعت‌سازی ما از ۲ درصد ابتدای دولت نهم به ۲۵ درصد ساخت و سازهای صنعتی در اواخر دولت دهم رسید. تکنولوژی ساخت وارد شد، ولی تمام مصالح آن در کشور تولید می‌شد. تمام منابع انسانی مثل کارگر، تکنسین، کارگر ماهر، مهندس و طراح همه بومی بودند. غیر از پروژه کوزو که شرکت ترکیه‌ای حدود ۵۰ هزار واحد از ۴ میلیون واحد را برای ما اجرا کرد، نه از شرکت خارجی و نه از مصالح خارجی برای ساخت و ساز استفاده نکردیم. آن‌قدر ظرفیت انباشته داشتند که تمام ظرفیت‌های تولید مصالح، از جمله تأسیسات را فعال کردند.یعنی رشد مثبتی در زمینه‌های مختلف اقتصادی مرتبط با مسکن داشتیم که روی کل اقتصاد تأثیر می‌گذارد.

به حوزه مسکن می‌گویند لکوموتیو اقتصادی. وقتی یک مسکن ساخته می‌شود، زمین و مصالح می‌خواهد. مصالح آن کاشی، سرامیک، فولاد، سیمان و... هستند. یعنی مجموعه بزرگی از صنایع پیشین را به دنبال خود می‌کشد و وقتی یک واحد ساخته شد، صنایع پسین آن مثل لوازم خانگی، گاز، یخچال، تلویزیون، پرده، فرش و... را هم فعال می‌کند. حدود ۳۰۰ رشته صنعتی با بخش مسکن فعال شد و حتی در بحث اشتغال‌زایی برای هر ۱۰۰ مترمربع در هر سال حدود دو شغل مستقیم و غیرمستقیم ایجاد می‌شد. یعنی حجم عظیمی از اشتغال را هم این چهار میلیون واحد مسکونی ایجاد کرد. البته در کیفیت این انبوه‌سازی‌ها اشکالاتی وجود داشت و در بعضی از موارد در حدی بود که فرد نمی‌توانست از آن مسکن استفاده صحیح کند.

در اینجا دو بحث وجود دارد. یکی اینکه باید متوسط ساخت را در نظر بگیریم. با توجه به بررسی مراجع معتبر علمی متوسط کیفیت ساخت و ساز در کشور در مسکن مهر یک پله بالاتر از ساخت و ساز در کل کشور بود. دوم اینکه به نظر شما چند درصد از مسکن‌های مهر دچار مشکل شده‌اند؟ آنچه که ساخته می‌شود دیده نمی‌شود، ولی آنچه که خراب می‌شود دیده می‌شود. ۴ میلیون واحد مسکن شهری و روستایی ساخته شده‌اند. عدد کمی نیست.

دو و نیم میلیون شهری و یک و نیم میلیون مسکن روستایی ساخته شده‌اند. در بزرگ‌ترین پروژه عمرانی کشور در طول تاریخ فعالیت‌های عمرانی کشور یعنی چهار و نیم میلیون واحد مسکونی با این سطح گستردگی با فقط ۵۰ هزار میلیارد تومان منابع بانکی که اگر آورده‌های مردم را هم با آن جمع کنیم، این طرح حدود ۸۰ هزار میلیارد تومان turn over مالی داشته است. حالا در نظر بگیرید یک درصد اشتباه داشته و کیفیت نداشته است. یک در صد در این حجم عظیم قابل قبول است. یک درصد یعنی ۴ هزار واحد بی‌کیفیت. این میزان عدم کیفیت در یک پروژه به این عظمت قابل قبول است. شما سد می‌سازید و صد در صدش خراب می‌شود. وقتی ۴ هزار واحد می‌سازید و یک بلوک ده واحدی آن خراب می‌شود، رقم بالایی است، ولی وقتی ۴ میلیون واحد می‌شود، این میزان واحد خراب قابل قبول و پِرت پروژه است. شرکت کوزو یک شرکت معتبر ترکیه‌ای است که ۱۵ هزار واحد مثلاً در پرند ساخته است. اگر یک بلوک ۱۰۰ واحدی دچار مشکل شود، این مشکل خیلی برجسته دیده می‌شود. در حالی که ما ۴ میلیون مسکن ساخته‌ایم و حق بدهید ۴ هزار دستگاه آن هم خراب از کار در آمده باشد. ۴ هزار دستگاه عدد کمی نیست، ولی در مقابل حجم انبوه پروژه عدد زیادی نیست.

بحث دیگری را هم که �



:: موضوعات مرتبط: اخبار و سیاست , ,